როგორ იზრდება ემოციური ინტელექტი თამაშის საშუალებით?
რა არის ემოციური ინტელექტი? რატომ ხდება მისი განვითარება სულ უფრო მნიშვნელოვანი ბავშვების აღზრდაში? და როგორ შეიძლება ამ პროცესის თამაშით წარმართვა ისე, რომ არც ერთი წუთი არ გახდეს მოსაწყენი?
ემოციური ინტელექტი (EQ) არის უნარი, გავაცნობიეროთ, გავუგოთ და სწორად ვმართოთ როგორც საკუთარი, ისე სხვისი ემოციები. ემოციური ინტელექტი გავლენას ახდენს ურთიერთობებზე, თვითშეფასებაზე, კრიზისულ სიტუაციებში რეაგირებასა და გუნდურ მუშაობაზე. სწორედ ამიტომ მეცნიერები თვლიან, რომ ემოციური ინტელექტი ცხოვრებისეული წარმატებისთვის ზოგჯერ უფრო გადამწყვეტიც კია, ვიდრე ინტელექტი (IQ).
თამაში ბავშვის ბუნებრივი ენაა – სივრცე, სადაც ის თავისუფლად აზროვნებს, გამოხატავს ემოციებსა და ეცნობა სამყაროს წესებს. ეს პროცესი გაცილებით მეტია, ვიდრე გართობა; თამაშით ბავშვი ეცნობა ფერებს, ფორმებს, გარემოს და, ამავდროულად, საკუთარ გრძნობებსაც. როცა პატარა თამაშობს, ხშირად გაუცნობიერებლად ეძებს გზებს შიშებთან გამკლავებისთვის, ცდილობს გამოავლინოს სითბო და ზრუნვა და ამით სწავლობს, თუ როგორ იფიქროს სხვაზე.
როლური თამაშები – ემპათიის განვითარება სხვადასხვა სცენარით
„დედა-შვილი“, „ექიმი და პაციენტი“, „მასწავლებელი და მოსწავლე“ – ეს ყველაფერი არა მხოლოდ ფანტაზიის ნაყოფია, არამედ ემოციური ინტელექტის განვითარებისთვის პრაქტიკული ვარჯიშიც. როცა ბავშვი ირგებს სხვადასხვა როლს, ცდილობს გაიგოს, რას გრძნობს კონკრეტული პერსონაჟი ამა თუ იმ მომენტში. ეს უნარ-ჩვევა ბუნებრივად ავითარებს თანაგრძნობას და ემპათიას, ანუ იმის გაგებას, როგორ გრძნობს თავს სხვა ადამიანი.
ემოციური ბარათები და განცდებზე საუბარი
არსებობს თამაშები, რომელთა კონკრეტული მიზანია ემოციების გაცნობიერება. მაგალითად, ბარათები, რომლებზეც გამოსახულია სახეების გამომეტყველება ან სცენები ყოველდღიური ცხოვრებიდან. ბავშვი ირჩევს ბარათს და პასუხობს კითხვას – „რას გრძნობ, როცა ასე ხდება?“ ეს ხელს უწყობს ემოციების ამოცნობას, დასახელებასა და მათზე საუბრის უნარს – იმას, რაც ემოციური ინტელექტის საფუძველია.
ზღაპრები ემოციებთან მუშაობის იდეალური გზა
ზღაპარი ბავშვისთვის უსაფრთხო სივრცეა, სადაც მას შეუძლია იდენტიფიცირება გმირთან და მის გზავნილებთან. გმირი, რომელიც შიშს აჯობებს ან პერსონაჟი, რომელიც სირთულეების დაძლევას ახერხებს ბავშვისთვის შესაძლოა საკუთარი ემოციური მდგომარეობის გამოძახილი გახდეს. სწორედ ასეთ სიტუაციაში ჩნდება შესაძლებლობა, პატარამ შეისწავლოს შედარებით რთული განცდები.
შემოქმედებითი თამაში – როცა გრძნობა ფორმას იღებს
ხატვა, ცეკვა, ქვებისგან სახეების შექმნა, ყვავილების დარგვა და სხვ. – ეს სხვადასხვა აქტივობა ბავშვს არა მხოლოდ ესთეტიკურ სიამოვნებას ანიჭებს, არამედ შინაგანი მდგომარეობების გამოხატვის საშუალებასაც აძლევს. არაერთ ბავშვს უჭირს სიტყვიერად გამოხატოს განცდები, მაგრამ შეუძლია ის დახატოს ან რაიმე ფორმით გამოამჟღავნოს და სწორედ ეს ქმნის თამაშს, როგორც ემოციური თვითგამოხატვის ძლიერ იარაღს.
აქედან გამომდინარე, თამაში ემოციური ინტელექტის განვითარების ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი საშუალებაა – ბუნებრივიც და სახალისოც. სწორედ თამაშის გზით ბავშვი სწავლობს ურთიერთობის უმნიშვნელოვანეს ნიუანსებს – როგორ მოუსმინოს სხვას, როგორ გამოხატოს საკუთარი გრძნობები და როგორ მოერიოს შინაგან დაძაბულობას ისე, რომ კონტაქტი არ დაკარგოს გარე სამყაროსთან.
