საგზაო უსაფრთხოება – უნდა ისწავლებოდეს თუ არა ეს საგანი სკოლაში?
ბავშვთა საგზაო უსაფრთხოება დღეს ერთ-ერთ მნიშვნელოვან სოციალურ-საგანმანათლებლო გამოწვევად რჩება საქართველოში. სკოლასთან მიმავალი გზა, რომელიც ყოველდღიური გადაადგილების ნაწილია, ხშირ შემთხვევაში საფრთხის წყაროდაც შეიძლება იქცეს. არარსებული ან ცუდად აღჭურვილი გადასასვლელები, გაუმართავი ინფრასტრუქტურა და არასაკმარისი ცოდნა გზაზე უსაფრთხო ქცევის შესახებ ქმნის გარემოს, სადაც ბავშვები განსაკუთრებით დაუცველები არიან.
განათლების როლი საგზაო უსაფრთხოებაში
საგზაო ინფრასტრუქტურის ასოციაციის ხელმძღვანელი, ირაკლი იზორია აღნიშნავს, რომ პრობლემის ძირითადი ნაწილი არა მხოლოდ ინფრასტრუქტურულ ხარვეზებში, არამედ ცნობიერების დეფიციტშიც უნდა ვეძებოთ. მისი თქმით, მცირეწლოვანი ბავშვები ხშირად იმეორებენ უფროსების ქცევას:
„თუ უფროსი არღვევს მოძრაობის წესს და გზას გადაკვეთს მაშინ, როცა მწვანე შუქი არ ანთია, ბავშვიც ავტომატურად მიჰყვება მას. ეს შეცდომაა, რომლის დაშვებაც არ შეიძლება.“
ეს მაგალითი ცხადყოფს, რომ საგზაო კულტურის ფორმირება ბავშვობიდან იწყება და მასზე გადამწყვეტ გავლენას ახდენს განათლების სისტემა. იზორია მიიჩნევს, რომ აუცილებელია ბავშვებმა საგზაო უსაფრთხოების საკითხების სისტემატური შესწავლა სკოლაშივე დაიწყონ და ეს პროცესი იყოს უწყვეტი, ასაკობრივად მორგებული და პრაქტიკაზე დაფუძნებული.
საგზაო უსაფრთხოება, როგორც სასწავლო დისციპლინა
ირაკლი იზორია აღნიშნავს, რომ ორი ან სამი თემატური გაკვეთილი საკმარისი არ არის იმისათვის, რომ ბავშვმა გაითავისოს გზის უსაფრთხო გამოყენების წესები. მისი ინიციატივა გულისხმობს საგზაო უსაფრთხოების სწავლების ინტეგრირებას ზოგადსაგანმანათლებლო პროგრამებში – ცალკე საგნად ან კომპლექსურ სასწავლო მოდულად.
„აუცილებელია, არსებობდეს სპეციალური სასწავლო მასალა, დავალებები და აქტივობები, რომლებიც სახალისო ფორმით განამტკიცებს ცოდნას და ბავშვებს ასწავლის უსაფრთხო გადაადგილების კულტურას,“ — ამბობს ის.
აღნიშნული მიდგომა მოითხოვს პედაგოგების გადამზადებასაც, რათა შეძლონ სხვადასხვა ასაკობრივი ჯგუფისათვის შესაბამისი მეთოდებით სწავლება. როგორც ექსპერტი აღნიშნავს, საგზაო უსაფრთხოების განათლება დიფერენცირებული უნდა იყოს:
- დაწყებით საფეხურზე ყურადღება უნდა გამახვილდეს შუქნიშნის ფერების მნიშვნელობაზე, გადასასვლელის სწორად გამოყენებასა და საგზაო ნიშნების ამოცნობაზე;
- მოზარდების შემთხვევაში კი აუცილებელია საუბარი ველოსიპედით, მოპედითა ან სხვა ტრანსპორტით გადაადგილებისას არსებულ რისკებზე, პასუხისმგებლობასა და საგზაო ქცევის კულტურაზე.
სწავლება, რომელიც იცავს სიცოცხლეს
საგზაო უსაფრთხოების სწავლება მხოლოდ თეორიული ცოდნის მიღებას არ მოიაზრებს – ესაა ფუნდამენტური უნარ-ჩვევების განვითარება, რომლებიც პირდაპირ გავლენას ახდენს ბავშვთა სიცოცხლესა და ჯანმრთელობაზე. სწავლების პროცესში პრაქტიკული აქტივობების, როგორებიცაა სიმულაციებისა და თამაშის ელემენტების გამოყენება – ხელს უწყობს მიღებული ინფორმაციის უკეთ დამახსოვრებასა და უსაფრთხო ქცევის ავტომატიზაციას.
გარდა სკოლისა, უმნიშვნელოვანესია მშობელთა ჩართულობაც. უსაფრთხო ქცევის წესები უნდა იქცეს ყოველდღიურ ოჯახურ პრაქტიკად, რადგან სწორედ ოჯახშიც მიღებული მაგალითი განსაზღვრავს ბავშვის დამოკიდებულებას გზისადმი.
საგზაო უსაფრთხოება კომპლექსური საკითხია, რომელიც მოითხოვს როგორც ინფრასტრუქტურულ გაუმჯობესებას, ისე – საგანმანათლებლო სისტემის მიზანმიმართულ ჩართვას. ბავშვებს უნდა მიეწოდოთ არა მხოლოდ ინფორმაცია, არამედ პრაქტიკული გამოცდილებაც, რათა მათ შეძლონ დამოუკიდებლად და უსაფრთხოდ გადაადგილება.
ირაკლი იზორიას ინიციატივა, რომელიც გულისხმობს საგზაო უსაფრთხოების სწავლების დანერგვას სკოლებში, შეიძლება იქცეს ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ნაბიჯად იმ საზოგადოების ჩამოყალიბების პროცესში, რომელშიც პასუხისმგებლობა, სიფრთხილე და წესების დაცვა ყოველდღიური კულტურის ნაწილი გახდება.
როცა ბავშვი სწავლობს, როგორ გადაკვეთოს გზა, როგორ ამოიცნოს საფრთხე და როგორ მოიქცეს მგზავრობისას – ეს ცოდნა ხდება მისი დაცვის ყველაზე ძლიერი იარაღი მთელი ცხოვრების განმავლობაში.
